Projeler – Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği

Matematiksel Evrim 2013

Matematiksel Evrim

Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği (EkoEvo) tarafından 9-15 Eylül tarihleri arasında İzmir-Şirince Matematik köyünde gerçekleştirilen etkinlik programı dört günlük bir çalıştay sonrasında iki günlük bir sempozyumla tamamlanmıştır.

Etkinliğin çalıştay kısmında araştırmacı 9 eğitmen tarafından farklı eğitim alanlarından (biyoloji, genetik, fizik, matematik, bilgisayar, vs.) 26 öğrenciye Popülasyon Genetiği, Evrimsel Ekoloji, Moleküler Evrim, Türleşme gibi konularda kuramsal dersler verilirken evrimde matematiksel modelleme üzerine proje grupları oluşturulmuş ve çalıştay sonunda öğrenciler proje sunumlarını yapmışlardır.

Etkinliğin sempozyum kısmında eğitmen ve öğrencilere ek olarak yurtiçi ve yurtdışından 14 araştırmacı daha katılmıştır. Sempozyum sırasında 17 sözlü sunum ve 13 poster sunumu yapılmıştır.

Ayrıntılı bilgi için https://matematikselevrim.org/ sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Türkiye'de Ortaöğretim Müfredatından Evrim Konusunun Çıkarılmasına Yönelik Açıklama ve Raporlar 2017

Evrim Konusunun Ortaöğretim Müfredatından Çıkarılması Hakkında Açıklama (17 Ocak 2017)

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ders kitaplarının müfredatı konusunda belirleyici olacak 2017-2018 taslak öğretim programında, daha önceki öğretim programında yer alan “Hayatın Başlangıcı ve Evrim” başlıklı ünitenin kaldırılmış olduğunu üzülerek öğrenmiş bulunmaktayız. Eskiden beri yetersiz bir içerikle öğretilmekte olan biyolojik evrim kuramının, daha kapsamlı bir şekilde verilmesi yerine, müfredattan çıkarılmasını vahim bir hata olarak görmekteyiz. Yurtiçi ve yurtdışında ekoloji ve evrimsel biyoloji konularında çalışmalar yürüten ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bilim insanlarının oluşturduğu akademik bir dernek olarak, bu konudaki hassasiyetimizi Türkiye Cumhuriyeti kamuoyu ve Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri ile paylaşmak istiyoruz.

Canlılığın tarihi ve değişim mekanizmalarını inceleyen evrimsel biyoloji, canlı sistemlerin işleyişini anlamak için bilim insanlarının elindeki temel araçlardan birisidir. Bu konu gelişmiş ülkelerin eğitim müfredatlarında ilköğretim sınıflarından itibaren kapsamlı bir içerik ile yer almaktadır. Ayrıca yeni taslak programın hazırlanmasında benimsendiği belirtilen Finlandiya öğretim modeli ile karşılaştırıldığında evrim öğretimi konusunda gerekli içerik ve kapsamın ihmal edildiği göze çarpmaktadır. Eğer önerildiği gibi lise son sınıf biyoloji dersinin müfredatından “Hayatın Başlangıcı ve Evrim” başlıklı ünite kaldırılır ve bu konuda yetersiz içeriği ve eğitim kazanımları olan “Canlılar ve Çevre” ünitesi ile yetinilir ise Türkiye’de öğrencilerin yaşamın tarihi ve evrimsel biyolojiyi öğrenemeden liseden mezun olmaları söz konusu olacaktır. Bu durum yeni nesillerin yaşam bilimlerini eksik ve yanlış kavramasına, toplumda bilimsel okur-yazarlığın iyice zayıflamasına yol açacaktır. Günümüzde tarımdan nanoteknolojiye, tıp ve eczacılıktan doğanın korunmasına kadar birçok alanda katma değeri yüksek buluşlar, evrimsel biyolojinin bulgularına dayanmaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin yaşam ve sağlık bilimleri alanlarında ilerlemesi de ancak kuvvetli bir evrim eğitimi ile mümkündür.

Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği olarak, söz konusu müfredat taslağındaki bu vahim hatadan geri dönülmesi, aksine yeni müfredatta evrimsel biyoloji ünitesinin uluslararası biyoloji eğitimi standartlarına uygun biçimde geliştirilerek yer alması konusunda Milli Eğitim Bakanlığı’nı ve ilgili alt birimlerini göreve çağırıyoruz. Dernek üyesi olan evrimsel biyolog ve ekolog uzmanlarımızın Bakanlık ve Talim Terbiye Kurulu’nun ilgili personeline bu konuda her türlü desteği vermeye hazır olduğunu da bildiririz.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Yeni Ortaöğretim Biyoloji Müfredatında Evrim Konusu Hakkında Açıklama (19.07.2017)

2017 yılının ilk aylarında Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2017-2018 taslak öğretim programında yapmayı planladığı değişikliklerin kamuoyuna yansımasının ardından evrimsel biyolojinin müfredatta yer almasının gerekliliğini dile getiren bir açıklama kaleme almış, istendiği takdirde Milli Eğitim Bakanlığı ve alt birimlerine müfredatın geliştirilmesi için gerekli her türlü desteği vereceğimizi de belirtmiştik.

Şubat 2017’de ise Türkiye’nin önde gelen biyoloji ve antropoloji bölümleriyle beraber çeşitli ülkelerdeki (Finlandiya, İran, İngiltere, ABD vd.) biyoloji müfredatlarını derleyerek bir rapor oluşturmuştuk (raporun tam metni). Ortaöğretimde evrimsel biyoloji öğretiminin önemi ve evrenselliğini ortaya koyan bu raporu imzası bulunan dernek ve bölüm temsilcileri ile birlikte Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Orhan Erdem’e, Antalya’da yapılan toplantıda Talim Terbiye Kurulu (TTK) yetkililerine ve ilgili komisyon üyelerine iletmiştik.

Raporumuzda ortaya koyduğumuz verilere rağmen, TTK tarafından 21.06.2017 tarihinde evrim konusunun tartışmalı ve seviye üstü olduğu gerekçesi ile müfredattan çıkarılacağına dair bir açıklama yapılmış, konu hem ulusal hem de uluslararası kamuoyunda yer bulmuştur [1, 2]. Dün (18.07.2017) tam metni yayımlanmış olan ortaöğretim biyoloji dersi müfredatında [3], Bakanlık ve TTK’na yapmış olduğumuz önerilerin bir kısmına yer verilmiş olduğunu tespit ettik. Bunu olumlu bir adım olarak değerlendiriyoruz. Buna karşın müfredatın bütünü ülkemiz yaşam bilimleri camiasında hayal kırıklığı yaratmıştır. Özellikle de söz konusu müfredatta yer alması amacıyla bakanlığa önermiş olduğumuz “evrim”, “türleşme” ve “doğal seçilim yoluyla değişim” gibi biyolojinin bir bütün olarak anlaşılabilmesi için gerekli temel kavram ve terimlere yeni müfredatta yer verilmemiş olması, evrim konusunun Biyoloji dersi müfredatında halen önemli ölçüde eksik kalmasına yol açmaktadır.

Türkiye’de 2013 yılından beri yürürlükte olan müfredatta yeterince yer bulamamış “evrim” konusunun, yeni müfredatta artırılmak yerine hemen hemen göz ardı edilmesi; Türkiye ortaöğretim sisteminin temel ilkelerinde vurgulanan “bilimsel düşünme gücüne sahip kişiler yetiştirmek” hedefine ulaşılmasını imkansız hale getirmektedir.

Ortaöğretim 9. ve 10. sınıflarda haftalık programda 3 saatlik yeri (toplam:108 ders saati) olan biyoloji dersinin 2 saate indirilmesi (toplam:72 ders saati) de hatalı bir karardır. Bu gibi kararların olumsuz yanları geçmişte Türkiye’nin PISA gibi uluslararası testlerde elde ettiği başarısız sonuçlar ile kendini göstermiştir [4]. Söz konusu kararlar, Türkiye’de bilimsel okur-yazarlığın geliştirilmesi ve ekonomik kalkınma hedefleriyle, özellikle de tıp ve biyoteknoloji alanlarında bilimsel üretimin uluslararası seviyelere çıkarılması hedefiyle taban tabana zıttır.

Yukarıda belirttiğimiz üzere, yeni yayımlanan ortaöğretim biyoloji müfredatında önerilerimiz doğrultusunda düzenlemeler yapılmış olmasını pozitif bir adım olarak karşılıyoruz. Yapılan değişiklikler, öğretim müfredatları belirlenirken konuyla ilgili uzmanların görüşlerinin dikkate alınmasının önemini de ortaya koymaktadır. Ancak bu durum, uzman görüşlerinin çoğunlukla göz ardı edilmiş olduğu ve ortaya çıkan müfredatın evrensel standartların çok altında olduğu gerçeğini değiştirmemektedir.

Aşağıda adı geçen kurumlar olarak “Fen Bilimleri” ve “Biyoloji” müfredatlarının geliştirilmesi için yürüttüğümüz çalışmaları kamuoyu ve Bakanlık yetkilileriyle paylaşmaya devam edeceğimizi ve 2017-2018 eğitim ve öğretim yılı boyunca Bakanlık tarafından sürdürülecek izleme ve değerlendirme faaliyetlerine elimizden gelen tüm katkıyı yapacağımızı kamuoyuna saygıyla duyururuz.

Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği

Moleküler Biyoloji Derneği

Biyologlar Dayanışma Derneği

[1] https://www.theguardian.com/world/2017/jun/23/turkish-schools-to-stop-teaching-evolution-official-says

[2] https://www.nytimes.com/2017/06/23/world/europe/turkey-evolution-high-school-curriculum.html

[3] http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=170

[4] http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2016/12/PISA2015_Ulusal_Rapor1.pdf

ZORUNLU EĞİTİM MÜFREDATINDA EVRİMSEL BİYOLOJİ KONUSUNUN YER ALMASININ VE KAPSAMININ ARTIRILMASININ GEREKLİLİĞİ HAKKINDA HAZIRLANAN RAPOR

Öğretmenlerle Evrim Çalıştayı 2017

Türkiye Üniversitelerinde Lisans Öğretimindeki Ekoloji ve Evrim Ders Müfredatlarının İncelenmesi 2022

Türkiye Üniversitelerinde Lisans Öğretimindeki Ekoloji ve Evrim Ders Müfredatlarının İncelenmesi

Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği (EkoEvo), Türkiye’deki üniversitelerde lisans öğretiminde ekoloji ve evrim öğretiminin durumunu incelemek ve bu konularla ilgili derslerde kullanılan/kullanılma potansiyeli olan Türkiye’de yapılmış bilimsel çalışmalardan örnekleri derlemek amacıyla bir çalışma yürütmektedir.

Çalışmanın Amacı ve İçeriği

Türkiye’de farklı üniversitelerin fakülte ve bölümlerinde, ekoloji ve evrim derslerinin statüsü, müfredatı ve içeriği çeşitlilik göstermektedir. Bu derslerin uluslararası kalitede öğretim için zorunlu statüde olmasının gerektiği bölümlerin (Biyoloji, Moleküler Biyoloji, Genetik ve Biyolojik Antropoloji vb.) bazılarında bu dersler seçmeli olarak verilmekte ya da hiç verilmemekte, ayrıca her bölümün kendi öğretim programından ötürü ders saatleri, dersin verildiği dönem ve ders içerik ayrıntıları farklılık göstermektedir. Çalışmanın birinci amacı, Türkiye’nin farklı üniversite, fakülte ve bölümlerinde verilen ekoloji ve evrim derslerinin durumu ve içerikleri ile ilgili bir veritabanı oluşturmak ve genel durumu özetleyen bir rapor hazırlamaktır.

Çalışmanın ikinci amacı ise; verilen derslerin niteliğini artıracak eğitim materyali derlemektir. İlgili bölümlerde ekoloji ve evrim derslerinin sorumlusu olan öğretim elemanları, yabancı dilde yazılmış ya da yabancı dilden Türkçe’ye çevrilmiş ders kitaplarını sıklıkla ana ders materyali olarak kullanmaktadır. Bunun sonucunda derslerdeki konuların anlatımında örnekler yurt dışından (bazen de Türkiye’de yayılış göstermeyen) örnekler üzerinden verilmektedir. Oysa ki, ülke sınırları içerisinde ekoloji ve evrim konularında çalışan çok sayıda araştırmacının kendi çalışmalarından elde ettikleri bulguların bu derslerde yerel örnek olarak kullanılma potansiyeli vardır. Derslerde yerel coğrafyada yürütülen araştırmalardan örnekler kullanılması, hem öğrencilerin genel olarak konuya ilgilerini artırmak, hem de uzun vadede, söz konusu araştırma programlarının sürekliliğini sağlamak adına son derece önemlidir. Bu çalışma kapsamında, Türkiye’de verilmekte olan ekoloji ve evrim derslerinde kullanılan yerel örnekler, derneğimizin internet sitesi altında ortak bir havuzda toplanacak ve açık erişimli olarak ilgililerin kullanımına açılacaktır. Bu çalışmanın sonuçlarının açık erişimli olarak kullanıma açılması, Türkiye’deki ekoloji ve evrim öğretiminin kalitesini arttıracak ve bu alanlarda araştırma faaliyetlerinin geliştirilmesi için faydalı olacaktır. Üretilen derleme Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği’ne ait olacaktır.

Çalışmanın ilk çıktıları olan ekoloji ve evrim derslerinde kullanılan kaynak kitaplara ve yerel örneklere aşağıdaki dosya üzerinden ulaşılabilmektedir.

EkoEvo Evrim ve Ekoloji Müfredat Çalışması Ön Sonuçları

Çalışmaya dair soru ve önerilerinizi bizimle paylaşmanızdan mutluluk duyarız.
Dr. Begüm Uzun
Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği
Yenimahalle/Ankara
Mobil: +90 506 1311687
e-mail: [email protected]